Rau An Toàn mà chẩng an tâm

Rau an toàn mà chẳng thể an tâm

Dưới sự chỉ đạo của Bộ NN&PTNT và các đơn vị liên quan, 3 năm qua, cả nước nói chung và 6 tỉnh đồng bằng Bắc Bộ (Hà Nội, Hải Phòng, Hà Tây, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Hưng Yên) đã rầm rộ triển khai chương trình hướng dẫn nông dân xây dựng mô hình sản xuất và tiêu thụ rau an toàn (RAT).

Tuy nhiên, kết quả là sau 3 năm triển khai, diện tích rau an toàn tại 6 tỉnh mới đạt gần 16.000 ha, chỉ chiếm 8,4% về diện tích và 7,4% về sản lượng. Khá khẩm nhất là Hà Nội và Vĩnh Phúc cũng chỉ có diện tích rau an toàn chiếm 44% và 17% so với tổng diện tích rau trên địa bàn.

Ông Nguyễn Quang Minh, Cục trưởng Cục BVTV tỏ ra lo lắng khi cho biết kết quả phân tích dư lượng thuốc BVTV, kim loại nặng và Nitrat trên một số loại rau ở 3 tỉnh Hà Nội, Hà Tây, Vĩnh Phúc năm 2005: 4/18 mẫu rau thường (rau cải, rau muống) ở Hà Nội, 8/18 mẫu rau thường ở Hà Tây và 11/18 mẫu rau thường ở Vĩnh Phúc có tồn dư thuốc BVTV. Ngay cả rau an toàn ở các vùng này cũng không tránh được tình trạng trên.

Đáng lo hơn cả, mặc dù rau sạch, rau bẩn được trồng theo những quy trình rất khác nhau song khi tiêu thụ vẫn có sự “lập lờ đánh lận con đen”. Trừ một số thương hiệu rau của Hà Nội như Năm sao, Bảo Hà chủ yếu tiêu thụ ở bếp ăn tập thể và siêu thị,  đa số rau an toàn vẫn được bán như rau thường, không hề có nhãn mác, khó kiểm tra được chất lượng cho dù các tỉnh đã đăng ký mã vạch, đã quy hoạch vùng rau an toàn.  Chính sự lập lờ đó đã khiến người nông dân và người tiêu dùng chẳng mấy mặn mà với rau an toàn.

Ông Minh cho biết thêm, một trong những nguyên nhân khiến diện tích rau an toàn tăng rất chậm là do chưa có cơ chế khuyến khích việc sản xuất và tiêu thụ RAT đối với nông dân và DN. Hiện có rất ít DN tham gia vào kinh doanh tiêu thụ RAT, bà con nông dân thường tự sản xuất, tự tiêu thụ, các khâu này mang tính tự phát, đầu ra không ổn định, giữa các tỉnh cũng chưa có sự liên kết chặt chẽ về sản xuất và tiêu thụ RAT. Chính điều này đã gây ra thất bại trong việc nhân rộng mô hình RAT. Nhiều DN rau khi tham gia tiêu thụ RAT đã phải ngậm ngùi rút ra bài học thất bại.

Ông Nguyễn Quốc Tuấn, Giám đốc Công ty Cổ phần công nghệ nông - lâm nghiệp Việt Nam, một trong những đơn vị tiên phong thực hiện cung cấp rau đăng ký mã vạch ở Hà Nội với thương hiệu Bảo Hà cho biết: “Người nông dân vẫn trồng theo truyền thống nên chưa đa dạng sản phẩm. Chính vì vậy, quầy RAT Bảo Hà thường chỉ có trên dưới 10 loại hàng. Trong khi đó chủng loại của các quầy RAT ngoài chợ thường rất phong phú bởi nếu thiếu chủng loại, họ sẽ mua rau thường ở chợ để cho vào. Người nông dân làm việc cũng chưa có tác phong công nghiệp, có khi đang cần hàng thì người nông dân lại nghỉ ra đồng vì nhà có giỗ chạp, đám cưới, đám ma...”. Thêm vào đó, tiền thuê cửa hàng cao, chi phí thuê người giám định, chi phí bảo quản lớn... khiến giá RAT cao hơn hẳn, khó cạnh tranh với rau thường. Sau một thời gian “thật thà”, rau Bảo Hà đã chứng tỏ thế yếu của mình so với các quầy hàng RAT “ma” ngoài chợ. Từ chỗ có hơn 20 cửa hàng tiêu thụ, nay Bảo Hà chỉ còn ngót chục cửa hàng, tháng lỗ tháng lãi. Với cách làm ăn tiểu nông, người nông dân thường phá hợp đồng, khi giá thấp mới bán cho công ty, khi giá cao lại tuồn hết cho tư thương kiếm lợi. Chia sẻ điều này, ông Phạm Ngọc Thạch, Phó Giám đốc sở NN&PTNT Hà Tây nói:“Mặc dù chúng tôi có nhiều mô hình RAT nhưng đều bế tắc không phát triển được thương hiệu. Cứ tiền đầu tư hết thì mô hình cũng tan rã theo”. 

Bộ trưởng Bộ NN & PTNT Cao Đức Phát cho rằng: “Phải phấn đấu làm sao cho tất cả diện tích rau cả nước đều là RAT. Muốn vậy, trước mắt mỗi địa phương  cần có một đề án RAT, hình thành những dự án đầu tư cơ sở hạ tầng cho vùng RAT, tuyên truyền, hình thành hệ thống giám sát đồng ruộng… Cục BVTV bố trí lực lượng tập trung vào Hà Nội và các tỉnh lân cận để giúp họ phân tích đất, nước và đặc biệt là dư lượng thuốc BVTV”.

Được biết, dự án “Hướng dẫn nông dân xây dựng mô hình và sản xuất rau an toàn theo hướng RAT” tại 28 tỉnh, thành trong cả nước, trong đó có 6 tỉnh trên đang được thí điểm. Đồng thời, “Quy định về quản lý sản xuất, kinh doanh và chứng nhận chất lượng RAT” cũng sắp được ban hành. Hy vọng lần này, Bộ NN& PTNT sẽ thực hiện mạnh tay các biện pháp để người dân được yên tâm sử dụng rau an toàn, thực hiện được mục tiêu đến năm 2010, diện tích RAT chiếm 80-90% so với tổng diện tích của 6 tỉnh trên.

Hà Tâm